Informatie over verkeersonveilige situaties is letterlijk levensbelangrijk. Maar hoe zorg je ervoor dat veiligheidsgerelateerde data, vaak in handen van private partijen, gedeeld worden? De Europese Data Task Force heeft hier een speciaal ecosysteem voor opgezet, met wederkerigheid als basis. In een grote pilot zullen vier grote autofabrikanten alle veiligheidsgerelateerde data van hun connected voertuigen via het nieuwe ecosysteem beschikbaar stellen.
Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in Europa komt momenteel op zo’n 25.000 per jaar. Dat is heel veel minder dan pakweg twintig jaar geleden, maar na jaren van fors dalen is er inmiddels wel sprake van stagnatie. De Europese doelstelling voor 2020, ‘de helft minder slachtoffers dan in 2010’, zullen we dan ook niet halen.
Informatie over gevaarlijke situaties
Alle reden om op EU-niveau extra hard te trekken aan verkeersveiligheid. Dat gebeurt op verschillende manieren, van het veiliger maken van voertuigen tot het beter inrichten van de infrastructuur. Maar belangrijk is ook informatie over gevaarlijke situaties, zoals stilstaande voertuigen, slecht zicht door regen of mist, een glad wegdek of onoverzichtelijke verkeerssituaties. Zulke informatie, mits op de juiste locatie en op het juiste moment gegeven, helpt ongevallen voorkomen en is dus letterlijk levensreddend.
Om weggebruikers tijdig te kunnen waarschuwen, hebben we wel actuele en fijnmazige data over de situatie op de weg nodig. Data uit de ‘traditionele’ bronnen, zoals lussen, camera’s en floating car data, vormen een goede basis. De succesvolle filestaartbeveiliging op Nederlandse snelwegen werkt al decennialang met lusdata.
Maar de echte slag kunnen we maken met data van ‘connected’ voertuigen – voertuigen die via een actieve internetverbinding communiceren met systemen van bijvoorbeeld de autofabrikant. De hoeveelheid data die via deze voertuigen te vergaren is, is enorm: de honderden sensoren in een auto zorgen voor vele gigabytes aan data per uur. Lang niet alles is voor verkeersveiligheid relevant, maar er zit genoeg ‘goud’ tussen. Denk aan de winst die te behalen is als we met de voertuigdata snel en heel precies situaties kunnen detecteren als glad wegdek (= de ABS/ESP wordt geactiveerd), voertuig langs de kant van de weg (= knipperlichten staan aan en het voertuig staat stil) of simpelweg gevaar/opletten (= bestuurder trapt hard op de rem).
Er rijden in Europa al honderdduizenden ‘connected’ voertuigen rond, vooral uit het luxere segment. En de verwachting is dat vanaf 2021 alle nieuwe voertuigen op de markt ‘connected’ zullen zijn. Data van deze groeiende groep voertuigen zou ons veiligheidszicht op de weg echt háárscherp kunnen maken.
Data Task Force
Er is alleen één grote uitdaging: hoe ervoor te zorgen dat die gegevens breed beschikbaar komen? Data vertegenwoordigen immers waarde en (private) partijen staan niet te springen om die assets te delen – liever gebruiken ze data voor hun eigen klanten. Maar als het gaat om veiligheidsgerelateerde data beperk je zo wel de reikwijdte en dus het effect van een waarschuwing.
In 2015 heeft de EU de stap gezet om veiligheidsgerelateerde data eerst maar eens te inventariseren. In het kader van de Europese Richtlijn 2010/40/EU zijn partijen in Europa aangeschreven om hun databronnen met verkeersveiligheidsinformatie te melden bij een speciaal toegangspunt, zoals in Nederland het Nationaal Toegangspunt ITS. Het doel was te komen tot een Europees overzicht van veiligheidsgerelateerde databronnen, om zo het gebruik van de data te stimuleren. De inventarisatie is echter nooit goed van de grond gekomen. Kennelijk waren de prikkels om databronnen te melden nog te beperkt.
De EU-lidstaten hebben het er niet bij laten zitten. Tijdens de High-Level Meeting on Connected and Automated Driving op 15 februari 2017 in Amsterdam is de Data Task Force opgericht. In deze taskforce nemen Nederland, Duitsland, Luxemburg, Zweden, Finland en Spanje deel, de serviceproviders HERE Europe en TomTom Traffic, en de autofabrikanten BMW, Ford, Daimler en Volvo. Gesteund door de EU willen deze publieke en private partijen nu echt stappen maken met het delen en gebruiken van veiligheidsgerelateerde data.
Nieuw ecosysteem
Na twee jaar onderhandelen zijn de partijen in de Data Task Force tot een veelbelovend initiatief gekomen: een ‘ecosysteem’ voor het op grote schaal delen van (geanonimiseerde) data over verkeersveiligheid. Aan de basis staat wederkerigheid. Dat betekent dat alleen partijen die data inbrengen, ook zelf mogen putten uit het ecosysteem. Zo krijgt een autofabrikant die via het ecosysteem data deelt, soortgelijke gegevens terug van andere autofabrikanten. Het betekent ook dat een serviceprovider die data van verschillende autofabrikanten combineert tot nauwkeurige waarschuwingen, die verrijkte informatie teruglevert aan het ecosysteem. Overheden worden op dezelfde manier gestimuleerd om relevante data in te brengen. Hiermee ontstaat een feedback-loop die ervoor zorgt dat de databerg groeit en ook steeds ‘rijker’ (bruikbaarder) wordt.
Pilot Data for Road Safety
Op 3 juni 2019, tijdens de ITS European Congress in Eindhoven, zijn de afspraken over het ecosysteem bekrachtigd. De Data Task Force-partijen tekenden een Memorandum of Understanding en ze startten meteen een pilot, Data for Road Safety.
Met het Memorandum of Understanding spreken de partijen hun intentie uit voor een langdurige samenwerking. Verder verklaren zij zich akkoord met het uitgangspunt van wederkerigheid en spreken ze af dat ze de data uit het ecosysteem niet voor winstdoeleinden gebruiken.
De pilot, die een jaar zal duren, heeft ten doel de veiligheidsgerelateerde voertuigdata van ten minste de vier autofabrikanten te ontsluiten. (Ook spelers die alleen in Nederland actief zijn, zijn voornemens zich aan te sluiten via het Talking Cars-project.) Voor BMW is dat al gelukt en ook met Daimler is een slag geslagen. Dat kon op 3 juni in een demonstratie worden getoond. Er was een route uitgestippeld van het hotel in Eindhoven waar het Memorandum of Understanding was ondertekend, naar de congreslocatie. Onderweg stonden een connected BMW en een connected Mercedes stil met pech (knipperlichten aan) en er was een kleine wegopbreking. De stoet voertuigen van de demonstratie werd hier op het juiste moment voor gewaarschuwd, ongeacht het merk voertuig waarin men reed en/of de applicatie die werd gebruikt.
Tijdens de pilot zal de duurzame beschikbaarheid van de data worden georganiseerd. Met de (geanonimiseerde) data uit het ecosysteem kunnen wegbeheerders en serviceproviders vervolgens aan de slag. Hoe de data te interpreteren? En hoe ze te valideren? Hoeveel gladheidsmeldingen van voertuigen (ABS/ESP geactiveerd) heb je bijvoorbeeld nodig, voordat je een betrouwbare waarschuwing daarover kan geven? Hoe pas je als serviceprovider de nieuwe data in de bestaande informatievoorziening in? Welke nieuwe informatiediensten zijn mogelijk? En hoe kunnen wegbeheerders de data integreren in de systemen en processen van de verkeerscentrales?
Ondertussen zal de pilot ook dienen als uithangbord van het ecosysteem. De bedoeling is uiteraard dat de datapool niet slechts het domein van de taskforce-initiatiefnemers wordt, maar dat meer partijen aansluiten. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft NDW dan ook gevraagd de nieuwe datastromen via haar kanalen aan te bieden. Daar kunnen nieuwe partijen kosteloos op aanhaken, mits ze zich committeren aan de afspraken van het Memorandum of Understanding.
2020
Aan het eind van de pilot, in juni 2020, moet duidelijk zijn of de veiligheidsgerelateerde data van connected voertuigen ook in de praktijk bruikbaar zijn. Minstens zo belangrijk: de partijen weten dan of ze voldoende vertrouwen in de aanpak en in elkaar hebben om het ecosysteem officieel te lanceren, onder de huidige dan wel onder licht gewijzigde voorwaarden. Gezien het maatschappelijke belang – ongevallen voorkomen, mensenlevens redden – kán het initiatief bijna niet falen. Het zal nog even duren eer we de eerste apps en verkeerscentrale-toepassingen hebben die gebruikmaken van de voertuigdata, maar met de start van de Data for Road Safety-pilot op 3 juni 2019 is de basis alvast gelegd.
____
De auteurs
Edoardo Felici is projectmanager ITS bij ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij vertegenwoordigde NDW in het ecosysteem-project.
Erik Vrijens is beleidsmedewerker Smart Mobility bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en voorzitter van de Data Task Force.
