De afgelopen drieëneenhalf jaar heeft SmartwayZ.NL twee verkeersmanagementinstrumenten uitgewerkt en beproefd: de ‘GLOSA-corridor’ en Slim Sturen. De projecten zijn inmiddels afgerond en geëvalueerd. Wat is er bereikt? En wat zijn de (inter)nationale kansen? Pierre van Veggel en Oene Kerstjens, beiden nauw betrokken bij de projecten, leggen het uit.
Het is de wens van veel wegbeheerders: verkeersmanagementinformatie ín het voertuig communiceren. Veel automobilisten hebben immers een navigatiesysteem in de auto en die vertrouwen ze vaak meer dan bijvoorbeeld route-informatiepanelen. Informatie kan zo ook makkelijk gepersonaliseerd worden, op basis van locatie, route, type voertuig en eindbestemming.
Maar wordt die wens snel realiteit? In twee onlangs afgeronde projecten hebben we als SmartwayZ.NL, het innovatieprogramma voor mobiliteit in Zuid-Nederland, in ieder geval flinke stappen gezet.
GLOSA-enabled corridor
Het eerste project, ‘GLOSA-enabled corridor voor verkeersmanagement en rijtaakondersteuning’, liep van midden 2019 tot midden 2022. De onderzoeksvraag was: hoe kunnen we GLOSA gebruiken met de in Nederland gangbare adaptieve verkeersregelingen?
Dat vereist misschien enige uitleg. Een verkeersregelinstallatie met GLOSA, Green Light Optimal Speed Advisory, deelt data over groentijden met serviceproviders. Die kunnen hun klanten daarmee in-car advies geven over de juiste snelheid om de verkeerslichten zonder stoppen te passeren. Het punt is alleen dat zo’n snelheidsadvies alleen zin heeft, als de rood- en groentijden min of meer vaststaan – en die zekerheid is er met adaptieve regelingen niet.
Als de verkeersafwikkeling redelijk voorspelbaar is, zijn de groen- en roodtijden óók redelijk voorspelbaar
Je zou GLOSA daarmee als ‘ongeschikt voor adaptieve regelingen’ kunnen zien. Maar bij SmartwayZ.NL hebben we het anders benaderd: als de verkeersafwikkeling redelijk voorspelbaar is, zoals op een weg waar de hoofdrichting prioriteit heeft, zijn de groen- en roodtijden óók redelijk voorspelbaar. Er zijn dan slechts lichte ‘tweaks’ nodig om GLOSA alsnog te laten samenwerken met een adaptieve regeling. De belangrijkste aanpassing is ervoor zorgen dat de ITS-applicatie reserveringen kan maken van de rood- en groentijden. Ook moet de GLOSA-standaard informatie kunnen meezenden over de betrouwbaarheid van een advies.
Aanpassingen verbeteren bruikbaarheid GLOSA
We lichten dat kort toe aan de hand van onze proeven op de Deurneseweg in Helmond. De verkeersregelinstallatie daar is uitgerust met een ImFlow-netwerkregeling die, conform onze specificaties, op GLOSA is afgestemd. De applicatie bepaalt iedere seconde de optimale regeling over een planningshorizon. Als op een zeker moment een peloton nadert van vijf of meer voertuigen, waarvan er minimaal één connected is, berekent ImFlow of dat peloton zonder stoppen de verkeerslichten kan passeren. Zo ja, dan wordt het groen met een reservering vastgezet en gaat er een SPaT-bericht1SPaT staat voor Signal Phase and Timing. Het zijn gestandaardiseerde berichten met de actuele en voorspelbare overgangen van de lichtbeelden. In ons project gebruiken we SPaT ook om snelheidsprofielen uit te zenden. uit naar het peloton: ‘hou deze snelheid aan om groen te krijgen’.
De volgende seconde berekent de applicatie opnieuw de optimale regeling, waarbij kosten worden toegekend aan het verbreken van de reservering. Een regeling waarbij de reservering wordt waargemaakt, krijgt zo de voorkeur boven regelingen waarbij dat niet gebeurt. Dit proces herhaalt zich tot het peloton de stopstreep is gepasseerd.
Deze netwerkregeling plus GLOSA heeft begin 2022 twee maanden gedraaid op de Deurneseweg. We hebben kunnen vaststellen dat zo’n 90% van de testvoertuigen tijdig een snelheidsadvies kreeg, waarvan 70% het kruispunt kon passeren door het advies op te volgen. Dat zijn bemoedigende resultaten, temeer als je je bedenkt dat er nog veel meer trajecten zijn met een redelijk voorspelbare verkeersafwikkeling.
Zo’n 90% van de testvoertuigen kreeg tijdig een snelheidsadvies, waarvan 70% het kruispunt kon passeren door het advies op te volgen
Hoe nu verder? De aanpassingen die in de applicatie zijn beproefd, worden landelijk gedeeld en kunnen betrekkelijk eenvoudig in de bestaande netwerkregelingen worden doorgevoerd. Maar er is ook nog de aanpassing in GLOSA, een internationale standaard. SmartwayZ.NL heeft hierover contact met het Europese standaardisatieprogramma C-Roads en binnen Nederland met de Change Advisory Board. Die standaardisatiemolens malen langzaam, maar het is de inspanningen waard. Verschillende autofabrikanten hebben hun voertuigen immers geschikt gemaakt voor GLOSA – en met onze aanpak kan ook het adaptieve Nederland daarvan meeprofiteren.
Slim sturen
Dan het volgende SmartwayZ.NL-project, Slim Sturen. Dat liep van zomer 2019 tot eind 2022. Het doel hier is om de netwerkvisie en (informatie over) regelscenario’s digitaal te delen met serviceproviders, zodat die de informatie kunnen verwerken in hun diensten aan weggebruikers.
Het doel is om de netwerkvisie en (informatie over) regelscenario’s digitaal te delen met serviceproviders, zodat die de informatie kunnen verwerken in hun diensten aan weggebruikers
Een netwerkvisie beschrijft het ‘gewenste gebruik’ van het wegennet: waar willen wegbeheerders het (doorgaande) verkeer wel hebben en waar juist niet. Serviceproviders zouden met die input hun routeadviezen verantwoorder en buurtvriendelijker kunnen maken.
Wat de regelscenario’s betreft gaat het om informatie over de verkeersmanagementmaatregelen die wegbeheerders inzetten. Ook die input kunnen serviceproviders in hun diensten meenemen, bijvoorbeeld door extra uitleg te geven over het waarom van een omleiding. Dat laatste lijkt een detail, maar uit de psychologie weten we dat het opvolggedrag groter wordt, als er een argument wordt gegeven bij een verzoek.
Om deze twee datastromen in-car te krijgen, moet allereerst de technische en functionele keten op orde zijn: in welk ‘format’ deel je de informatie en hoe krijg je die op gestandaardiseerde wijze van wegbeheerder naar serviceprovider en van serviceprovider naar voertuig? Binnen SmartwayZ.NL hebben we die complete keten opgezet, uitgewerkt en beproefd. Informatie van het type ‘de instroom naar traject X wordt beperkt’ is bijvoorbeeld succesvol gedeeld – tot aan de reiziger toe.
Tot slot hebben we via focusgroepen uitgebreid onderzoek kunnen doen naar opvolging: op welk moment bepaalt een reiziger zijn keuze en wanneer en waarom wordt een routeadvies opgevolgd? Dat heeft belangrijke inzichten opgeleverd over de begrijpelijkheid en betrouwbaarheid van informatie – en hoe serviceproviders en wegbeheerders daaraan kunnen werken.
Opschalen
Een belangrijke vervolgstap is om deze resultaten op te schalen. Het is immers niet aannemelijk dat internationale partijen als Google of TomTom hun processen en systemen geschikt gaan maken voor de Slim Sturen-informatie, als die alleen Zuid-Nederland betreft.
Het netwerkvisie-deel wordt daarom onder de vlag van het project VM-IVRA, Verkeersmanagementinformatie voor Routeadvies, landelijk opgeschaald. Is dat rond, dan staat niets een landelijke opschaling in de weg en lonkt ook internationale opschaling. In de ons omringende landen leeft namelijk ook de wens om informatie over het gewenste gebruik van wegen te delen met serviceproviders. Dat gebeurt in de Europese organisatie NAPCORE, die platforms voor ITS-data bundelt en harmoniseert. Nederland heeft op dit thema een flinke voorsprong, mede dankzij Slim Sturen, dus kan hierin het voortouw nemen.
Ook het stokje van het Slim Sturen-deel over regelscenario’s is door VM-IVRA overgenomen – en ook al in Nederland inzetbaar. Voor een eventuele internationale uitrol is het interessant dat de EU momenteel de Real Time Traffic Information regulation doorvoert. Het is de bedoeling dat verkeersdata (van een aantal categorieën) openbaar beschikbaar komen, in real-time en leesbaar voor een geautomatiseerd systeem. Die categorieën omvatten ook het type data dat we met Slim Sturen verzenden. Ook op dit vlak beschikken we dus over een belangrijke voorsprong!
Een aantrekkelijke usecase om verder op te pakken, is het delen van waarschuwingen over drukte
Daarbij geldt uiteraard dat hoe meer ervaring we zelf nog opdoen met de standaard, hoe beter. Een aantrekkelijke usecase om verder op te pakken, is het delen van waarschuwingen over drukte. Tijdens corona, toen wandellocaties ineens erg in trek waren, hebben we daarmee kunnen experimenteren. Als ‘druktemeters’ aangaven dat het bij een wandelgebied té druk werd, kregen gebruikers van Flitsmeister en Waze die zo’n locatie als bestemming hadden ingevoerd, vanzelf een melding: kies liever een andere bestemming. Deze usecase is natuurlijk ook prima in te zetten om de drukte in bijvoorbeeld een binnenstad te managen.
Tot slot
In de projecten Glosa-enabled corridors en Slim Sturen hebben we nieuwe verkeersmanagementinstrumenten uitgewerkt en in de praktijk beproefd. De producten zijn klaar voor een verdere uitrol in Nederland en dat biedt weer een stevige basis om ook internationaal te gaan. De wens van wegbeheerders om met hun informatie ín de auto te komen, heeft hiermee ineens handen en voeten gekregen.
_____
De auteurs
Drs. Pierre van Veggel en ir. Oene Kerstjens zijn projectleiders bij SmartwayZ.NL.
