Enkele tientallen grote gemeenten in Nederland willen in 2025 een zero-emissiezone realiseren voor bestel- en vrachtwagens. Het doel is mooi – minder CO2-uitstoot – maar het organiseren van zo’n zone is zo eenvoudig nog niet. Sjouke van der Vlugt en Klaas Yde Haarsma vertellen hoe het gemeente Groningen lukt de vaart erin te houden.
Groningen besloot als een van de eerste grote gemeenten in Nederland tot het invoeren van een zero-emissiezone in de binnenstad. We hadden daar als gemeente een duidelijk beeld bij: met de zone wilden we de uitstoot beperken, maar we zagen hem ook als onderdeel van een bredere aanpak, namelijk om de binnenstad weer leefbaar, vitaal en sfeervol te krijgen. Auto’s, vrachtwagens en busjes mogen het straatbeeld niet meer domineren – de inwoner en bezoeker moet centraal.
Convenant gemeente en bedrijfsleven
Met die heldere visie zijn we, ondersteund door Royal HaskoningDHV, een ‘participatietraject’ ingegaan: samen met de stakeholders hebben we bekeken hoe we de route naar uitstootvrije logistiek in de binnenstad het beste kunnen afleggen. Dat leidde in 2018 tot een convenant Duurzame Stadslogistiek, ondertekend door de gemeente en partijen als Evofenedex, TLN, VNO-NCW en MKB Noord.
In de tussentijd was er ook een klankbordgroep Stedelijke logistiek opgezet. Daarin overleggen bedrijven, kennisinstellingen en brancheorganisaties één keer per kwartaal met ons over de stand van zaken rond de zone. Vooral grotere stakeholders als PostNL en DHL maken graag gebruik van de mogelijkheid om mee te denken. Zo kwamen zij met het idee om uitstootvrije logistiek een ontheffing te geven om ook buiten de venstertijden te bevoorraden. Elektrische voertuigen zijn dan langer op de dag operationeel en verdienen zichzelf sneller terug: een extra aanmoediging om in schone voertuigen te investeren!
Vooral grotere stakeholders als PostNL en DHL maken graag gebruik van de mogelijkheid om mee te denken
Verder blijkt dat ondernemers erg gebaat zijn bij duidelijkheid over de regels waar ze zich aan moeten houden: het toegangsbeleid en het laad- en losbeleid kunnen niet in elke wijk anders zijn. Het liefst zien de ondernemers dat het beleid in een hele regio wordt gelijkgetrokken.
Voortgang
Dat laatste zit in Groningen wel goed. We werken regionaal samen met de drie noordelijke provincies en met Leeuwarden, Assen en Emmen. We stemmen af wat we doen en harmoniseren waar mogelijk het beleid. Zo zijn de venstertijden en het ontheffingenbeleid zoveel mogelijk gelijk – precies zoals de stakeholders willen.
De ondernemers doen ondertussen ook hun deel: de stad telt al verschillende cityhubs van waaruit de binnenstad met kleine elektrische voertuigen en cargobikes kan worden bevoorraad.
We lijken dan ook klaar voor een heel belangrijke volgende mijlpaal: een verbod vanaf 2023 voor bestel- en vrachtauto’s om buiten de venstertijden het gebied binnen de grachten in te rijden. Dit venstertijdengebied is gelijk aan de toekomstige zero-emissiezone. Voor de handhaving plaatsen we bij de entrees camera’s die kentekens controleren. Daarmee is ook meteen de handhaving van de zero-emissiezone vanaf 2025 geregeld.
Verder werken we hard aan faciliterend beleid, zoals het instellen van laad- en loszones en het op orde brengen van de infrastructuur voor het elektrisch laden van de voertuigen. Dat laatste is trouwens nog een flinke uitdaging, ook gezien de bredere energietransitie.
Haalbaar
Al met al loopt gemeente Groningen goed op schema voor de invoering van de zero-emissiezone in 2025. Er zijn nog de nodige uitdagingen te tackelen, maar het doel dat we ons hadden gesteld, lijkt niet alleen groen en mooi, maar zeker ook haalbaar te zijn.
____
De auteurs
Sjouke van der Vlugt is senior beleidsmedewerker Stadsontwikkeling van gemeente Groningen.
Klaas Yde Haarsma is projectmanager Duurzame mobiliteit, binnenstadsontwikkeling en (stads)logistiek van Royal HaskoningDHV.
