“Het hoofdartikel over de ontwikkeling van Connected ITS geeft een goed en voor zover ik kan beoordelen compleet overzicht van de kennis die we momenteel hebben over de effecten van C-ITS in Nederland. Het is een prima aanvulling op wat we in ons TrafficQuest-rapport ‘Coöperatieve systemen & Automatisch rijden’ hebben vastgelegd, waarin we vooral de resultaten van Europese projecten belichten. Uit het artikel wordt duidelijk dat we in Nederland veel experimenteren en dat daarbij goed wordt samengewerkt tussen de overheden, marktpartijen en kennisinstellingen. Dit alles om het gedrag van (weg)gebruikers te beïnvloeden, zodat doorstroming, verkeersveiligheid en leefbaarheid beter worden. En dat dit succesvol is, wordt ook duidelijk gemaakt: de ontwikkelde apps worden veel gedownload, de adviezen lijken goed te worden opgevolgd en er is voldoende waardering voor de diensten.
Maar wat het artikel ook laat zien, is dat we eigenlijk nog maar heel weinig weten over de effecten van C-ITS op de verkeersafwikkeling, en dat geldt evenzeer voor de effecten op de verkeersveiligheid en leefbaarheid. Nu is dat ook lastig: veel diensten verkeren nog in een pilotstadium en door de grote verscheidenheid aan diensten is het trekken van generieke conclusies over de effecten niet eenvoudig. Zo hebben we als TrafficQuest recent nog onderzocht wat er bekend is over de effecten van C-ITS op de verkeersveiligheid. Dan blijkt dat van verschillende diensten en systemen vanuit Europese projecten wel iets bekend is, maar dat het stapelen (optellen van effecten van verschillende diensten) en opschalen (vertaling van lokaal naar netwerkniveau) daarvan heel lastig is.
Uitgaand van een bepaald scenario over de introductie van C-ITS is er bijvoorbeeld becijferd dat C-ITS in Europa kan leiden tot een afname van 500 verkeersdoden en 60.500 gewonden per jaar vanaf 2030. Voor de Nederlandse situatie betekent dat een afname van 9 verkeersdoden en 550 gewonden per jaar vanaf 2030. Maar dit is een grove schatting waarbij geen rekening is gehouden met de specifieke situatie in Nederland. Bij het stapelen en opschalen naar Europees niveaus zijn namelijk aannames gedaan, net als bij het vertalen naar de Nederlandse situatie. Dergelijke cijfers zijn dus niet heel goed onderbouwd, maar op dit moment is het het enige wat we hebben.
Terecht wordt in het artikel opgemerkt dat bestaande evaluatiemethoden nog niet toegesneden zijn op het evalueren van C-ITS. Dat komt vooral omdat bij C-ITS veel disciplines betrokken zijn: niet alleen verkeerskunde, maar ook human factors, organisatiekunde, ICT en communicatie. De interactie tussen deze vakgebieden maakt het evalueren uitdagend en het is tijd dat daar meer aandacht voor komt. De in het artikel genoemde Evaluatiecirkel helpt daarbij: die maakt die interactie zichtbaar.
Wat in het artikel niet genoemd wordt, maar in mijn ogen een belangrijke toevoeging kan zijn voor het bepalen van effecten, is het gebruik van modellen. Uiteraard is dat een van de vele manieren om een evaluatie uit te voeren, maar op de een of andere manier is er nog te weinig aandacht voor de mogelijke rol van modellen. Terwijl modellering toch veel voordelen biedt: stapelen en opschalen gaat makkelijker en externe factoren worden uitgefilterd, zodat het netto-effect van de maatregelen zichtbaar wordt. Natuurlijk zijn er ook nadelen: modellen zijn over het algemeen (nog) niet geschikt voor de effectbepaling van C-ITS en moeten dus aangepast worden. Maar daar zijn wel mogelijkheden voor. Kortom, een richting die het waard is verder te onderzoeken.
Zo zie je maar dat de opkomst van C-ITS genoeg uitdagingen biedt. Niet alleen om de diensten en applicaties zelf te ontwikkelen en van de grond te krijgen, maar zeker ook ten aanzien van het bepalen van de effecten!”
____
Dr. ir. Henk Taale is expert van Traffic-Quest
