Lisette de Lijster weet als directeur van het Drechtse mobiliteitsplatform Stroomlijn als geen ander dat mobiel zijn niet voor iedereen een vanzelfsprekendheid is. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ons mobiliteitssysteem niet alleen ‘de grote meerderheid’, maar álle gebruikers aan boord houdt? “Toets je beleid op de zes vrijheidsprincipes”, aldus De Lijster.
Maar dan moet je dus wel mobiel kúnnen zijn. Een gezond, inclusief mobiliteitssysteem biedt iedereen in voldoende mate de mogelijkheid om te gaan en staan waar en wanneer ze willen. Het opent de deuren naar deelname aan activiteiten, of die nu sociaal, recreatief of werkgerelateerd zijn – en stelt mensen zo in staat bij te dragen aan en betrokken te zijn bij onze samenleving. Maar inclusiviteit is zeker geen vanzelfsprekendheid.
Verschuiving nodig
Om tot een inclusief mobiliteitssysteem te komen, moet het gebruikersperspectief voorop staan. Dan hebben we het dus wel over het perspectief van élke gebruiker, zoals het VN-verdrag Handicap benadrukt. We hebben een beter, socialer begrip nodig van de mobiliteitsbehoeften van de verschillende gebruikers en hoe autonomie wordt bevorderd. Knelpunten in het huidige systeem komen namelijk deels voort uit een onevenwichtige nadruk op het belang van de grote meerderheid. Een verschuiving in beleidsafwegingen waarbij inclusiviteit wordt meegewogen, is essentieel om duurzame mobiliteit te behouden, vooral te midden van uitdagingen als bevolkingsgroei, vergrijzing, bereikbaarheidsproblemen en milieukwesties.
Knelpunten in het huidige systeem komen deels voort uit een onevenwichtige nadruk op het belang van de grote meerderheid.
Principes
In mijn werk voor het platform voor publieke mobiliteit Stroomlijn mag ik graag het belang benadrukken van vrijheidsprincipes bij beleidsafwegingen rond mobiliteit. Ik noemde er net al een paar, maar het gaat in totaal om zes principes, alle met een link naar inclusiviteit. Het eerste principe is zelfbeschikking, de mogelijkheid om zelf keuzes te maken en controle uit te oefenen over je eigen leven. Vrijheid bevordert ook persoonlijke groei en ontwikkeling om te komen tot een vervullend en zinvol leven. Sociale betrokkenheid is de mogelijkheid om deel te nemen en bij te dragen aan sociale, politieke en economische activiteiten. Vrijheid moedigt diversiteit en pluralisme aan en respecteert verschillende opvattingen, overtuigingen en levensstijlen. Ze is gekoppeld aan fundamentele mensenrechten, zoals vrijheid van vergadering en vereniging, en het recht op privacy. En een laatste principe: ook toekomstige generaties hebben recht op vrijheid. Wij zijn als rentmeester verantwoordelijk voor hun geluk.
In de ontwikkeling van inclusieve publieke mobiliteit toets ik altijd aan deze principes: draagt een beleidswijziging eraan bij of worden ze juist beknot? Die vraag goed beantwoorden vereist een diepgaande kennis van de stakeholders, mobiliteitssystemen en uitvoeringsdiensten, zowel vanuit de openbaarvervoersector als de doelgroepenvervoersector. Het is essentieel de waarden, normen en behoeften van de uiteenlopende gebruikers te kennen, maar ook de redenering en reflectie van opdrachtgevers en de opdrachtnemers van het vervoer en het bewustzijn van beleidsmakers over collectieve systemen en individuele klantwensen. En het vergt empathie voor diverse perspectieven en het nemen van verantwoordelijkheid voor de impact van beleidskeuzes in alle deelsectoren.
Uitnodiging
Dat valt niet altijd mee, maar onmogelijk is het niet. Ik daag alle betrokkenen uit: laten we samenwerken aan inclusieve publieke mobiliteit die niet alleen technologisch en financieel haalbaar is, maar ook ethisch verantwoord. Laten we met elkaar een toekomst creëren waarin mobiliteit élk van ons in staat stelt vrijheid ten volle te ervaren.”
_____
Bekijk hieronder de documentaire over inclusiviteit van het Drechtse mobiliteitsplatform Stroomlijn:
