De A15 tussen Ridderkerk en Gorinchem verwerkt dagelijks al veel verkeer. Met alle ambities van de regio voor woningbouw en werkgelegenheid zal die druk de komende tijd alleen maar toenemen. Extra wegcapaciteit zit er voorlopig niet in, dus hoe de doorstroming op peil te houden? Zuid-Holland Bereikbaar en haar opdrachtgevers kozen voor een ‘brede aanpak’ van verkeers- en mobiliteitsmanagementmaatregelen voor de korte termijn.
Een goede bereikbaarheid is een voorwaarde voor prettig werken, wonen en recreëren in een regio – en de A15 vervult voor de bereikbaarheid van regio Rotterdam-Dordrecht een meer dan essentiële rol. Maar kan de toch al drukke A15 die rol de komende jaren blijven vervullen? Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat had daar zijn gerede twijfels over, gelet op de werkgelegenheids- en woningbouwambities van de regio. Omdat het uitbreiden van de wegcapaciteit nog even op zich laat wachten, kozen het ministerie, de regio Drechtsteden en de provincie Zuid-Holland er in 2019 voor om een benuttingsaanpak uit te rollen, gericht op het gebied tussen Ridderkerk en Gorinchem.
Daar zijn we als Zuid-Holland Bereikbaar sinds die tijd mee bezig onder de noemer Korte Termijn Aanpak A15. Het doel is om spitsmijdingen te creëren (niet of anders reizen tijdens de spitsuren) en om de voertuigverliesuren tot een minimum te beperken (minder filetijd over het traject). Het instrumentarium dat we hiervoor inzetten, bestaat uit a) verkeersmanagement, b) een logistieke aanpak, c) een bedrijvenaanpak en d) een reizigersaanpak. In dit artikel laten we zien hoe we deze instrumenten integraal inzetten.
Verbeteringen verkeersmanagement
Om snel resultaat te boeken, hebben we gekozen voor vijf eenvoudige, kleinschalige verbeteringen van het verkeersmanagement in het gebied.
We hebben allereerst het ‘zicht’ in de verkeerscentrale verbeterd, door twee extra verkeerscamera’s te plaatsen bij Papendrecht en Sliedrecht. Met die beelden kunnen de wegverkeersleiders adequater maatregelen inzetten om de doorstroming van het verkeer te bevorderen.
Ook hebben we een aantal wegkantsystemen aangepakt, zodat die (weer) geschikt waren voor het bepalen van de voertuigclassificatie op de hoofdrijbaan. Zo kregen we onder meer inzicht in de omvang en het dagpatroon van het logistieke verkeer.
Met de logistieke partners voeren we een pilot uit om te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat (vracht)verkeer niet onnodig achteraan aansluit bij de file. Dit doen we door vanuit de verkeerscentrale actuele informatie te delen over de restduur van de vertraging. Deze informatie willen we gaandeweg ook automatisch via Freight Management Systems (FMS) of Transport Management Software (TMS) aanbieden.
Vervolggesprekken met de partners laten trouwens zien dat er in de logistiek duidelijk behoefte is aan (een mix van) enerzijds real-time informatie over onverwachte hinder en anderzijds halfjaarlijkse updates met de geplande verstoringen.
Er is een in-car pilot in voorbereiding die de toestroom naar de A15 over parallelle routes verdeelt
Samen met lokale wegbeheerder hebben we in twee verkeersregelinstallaties een doseerfunctie geprogrammeerd die op basis van snelheid- en intensiteitstriggers van de hoofdrijbaan de groentijd van de toerit in kleinere stukjes over de cyclus verdeelt: korter maar vaker groen. Zo voorkomen we dat de toerit een nieuwe wachtrij verzamelt op het lokale wegennet.1Door korter groen te geven, maar wel vaker in de cyclus, gaat er per uur (bijna) evenveel verkeer doorheen, maar worden er minder auto’s tegelijk de hoofdrijbaan op gelaten.
En ten slotte is er een in-car pilot in voorbereiding die de toestroom naar de A15 over parallelle routes probeert te verdelen. Daarmee verminderen we vertraging op de A15 – of stellen we die in ieder geval uit.
De logistieke keten in beweging
Vanuit de logistieke aanpak is de afgelopen jaren fors ingezet op het realiseren van spitsmijdingen, in samenwerking met het bedrijfsleven. Gelukkig ziet zo’n beetje iedereen de nut en noodzaak om zaken anders aan te pakken, zeker naar de toekomst toe.
Binnen ons team Logistiek hebben we vooral gekeken naar kansrijke segmenten. Een analyse van het gebied wees uit dat er veel faciliteiten aanwezig zijn voor transport via rail en water. We hebben daarna een verkeersanalyse en een ‘truckspot’ uitgevoerd en zijn zo tot een mooie lijst met frequente gebruikers van de A15 gekomen. Met deze prospectlijst zijn we aan de slag gegaan: we hebben inmiddels vele tientallen gesprekken gevoerd met bedrijven en ook veel initiatieven genomen om te komen tot nieuwe spitsmijdingen.
Eenvoudig is dat overigens niet. De initiatieven hebben impact op de gehele keten, die vaak (ver) buiten onze projectscope reiken. Maar door goed mee te denken met ondernemers en door hun taal te spreken, lukt het ons steeds vaker om de gehele keten te betrekken in het proces.
Een-op-eengesprekken bedrijven
Tijdens de spits rijden er relatief veel forenzen op de A15. Daarom ondersteunt onze bedrijvenaanpak Samen Bereikbaar bedrijven met veel ‘A15-reizigers’ met advies en maatregelen. Er zijn sinds 2019 gesprekken gevoerd met meer dan 150 bedrijven tussen Ridderkerk en Gorinchem. Aan zo’n 50 bedrijven hebben we actieve ondersteuning geboden. Via hen hebben we ongeveer 35.000 medewerkers kunnen bereiken.
We hebben zo’n 50 bedrijven ondersteund – en via hen ongeveer 35.000 medewerkers kunnen bereiken
We bieden de geïnteresseerde bedrijven in een-op-eengesprekken informatie over alternatieven. Daarna kunnen we een mobiliteitsscan voor ze verzorgen om de werkelijke potentie van die alternatieven inzichtelijk te hebben. Ook krijgt elk bedrijf een enquête aangeboden om de mobiliteitsbehoefte van medewerkers in kaart te brengen en helpen we met de ontwikkeling van beleid op het gebied van fiets, openbaar vervoer en thuiswerken.
Om de bedrijvenaanpak te ondersteunen zijn verschillende speciale acties geïnitieerd, zoals een pas om het openbaar vervoer uit te proberen en een ‘e-bike probeerpool’ voor werkgevers.
Kortingsacties en probeeraanbod voor reizigers
De lastigste groep om te beïnvloeden zijn de incidentele reizigers. Deze doelgroep reist minder frequent en zonder vaste planning en kent dan ook geen vaste patronen. We typeren deze reiziger als dagjesmensen die een incidentele reis maken naar toeristische hotspots als de binnenstad van Dordrecht, Werelderfgoed Kinderdijk en Nationaal Park de Biesbosch.
Maar ‘lastig’ wil niet zeggen dat ze helemaal niet te bereiken en beïnvloeden zijn – en vanuit onze reizigersaanpak hebben we toch zichtbaar goede resultaten behaald. Met kortingsacties (tot € 300 korting op de aanschaf van een fiets), een probeeraanbod van e-bikes en alternatief vervoer bij werkzaamheden, zoals een fietspont, hebben we het reisgedrag gericht kunnen bijsturen. Ook onder incidentele reizigers hebben we zo de nodige spitsmijdingen gerealiseerd, conform de prognose.
Resultaat en conclusie
Tot op heden is het gelukt om onze targets te halen: een vermindering van 10% voertuigverliesuren op het traject ten opzichte van de situatie in 2019 en 1.000 structurele spitsmijdingen over de verschillende aanpakken. Mooi is dat de A15 inmiddels niet meer in de top 5 van duurste files van Nederland staat. Dat laatste is trouwens ook te danken aan de slimme fysieke maatregelen die in de tussentijd zijn getroffen, zoals een spitsstrook.
De target van 10% minder voertuigverliesuren en 1.000 structurele spitsmijdingen over de verschillende aanpakken, hebben we gehaald
De samenwerking tussen de teams van de verschillende thema’s binnen het project heeft geleid tot een mooie synergie. Zo heeft verkeersmanagement input geleverd over de omvang van het logistieke verkeer. Ook de logistieke aanpak en de werkgeversaanpak vullen elkaar prima aan, want logistieke dienstverleners zijn uiteraard óók werkgevers en werkgevers zijn weer hun klanten. Die synergie is nodig ook, want in hotspots als een ziekenhuis komt alles samen: logistieke stromen, werknemers maar ook incidentele bezoekers. Dat moet je integraal insteken en kun je niet vanuit slechts één thema benaderen.
Inmiddels is het project verlengd tot eind 2024. Zuid-Holland Bereikbaar blijft zich dus ook de komende maanden sterk maken voor slimme kortetermijnmaatregelen, in nauwe samenwerking met de partners. We zullen hierbij steeds meer kijken hoe we slimme koppelingen kunnen maken met andere Minder Hinder-projecten die (gaan) spelen in de regio. Het ervaren team Korte Termijn Aanpak A15 kan hierbij effectief en snel ingezet worden!
_____
De auteur
Alwin Bakker is projectleider Kortetermijnmaatregelen A15 bij Zuid-Holland Bereikbaar.
