Provincies en gemeenten in Nederland hebben samen zo’n 150 verschillende centrales in eigendom voor het monitoren en managen van (vaar)wegen, tunnels en openbare ruimten. Deze systemen werken op zich prima, maar hoe meer er komen hoe meer de vraag zich opdringt of al die ‘losse’ centrales wel zo kostenefficiënt zijn. De partijen achter het publiek-private programma iCentrale menen van niet. Zij werken aan het slim integreren en combineren van taken.
De kosten die gemoeid zijn met de 150 centrales van decentrale overheden bedragen naar schatting 200 miljoen euro per jaar. Dat omvat de kosten van de systemen zelf, maar vooral de kosten van personeel. De centrales zijn soms (beperkt) multifunctioneel – ze zijn dan bijvoorbeeld voor verkeersmanagement én tunnelmanagement – maar vaak ook niet.
Dat moet beter en slimmer kunnen, vinden zes decentrale overheden en dertien private partijen. Zij zijn in 2016 met hulp van het programma Beter Benutten en het ministerie van Infrastructuur & Milieu het programma iCentrale gestart. Doel is de weg- en stadsbeheertaken efficiënter in te richten door taken te combineren, te integreren en slim weg te zetten. Het gaat hierbij om zes domeinen: operationeel en tactisch verkeersmanagement, tunnelmanagement, het op afstand bedienen en bewaken van bruggen en sluizen, stadstoezicht en -beheer, crowdmanagement en parkeerbeheer.
Keuzes
De efficiencyslagen die decentrale overheden binnen deze domeinen zouden kunnen maken, hebben betrekking op de volgende transities:
- Van een centrale voor één domein naar een centrale voor twee of meer domeinen.
- Van een centrale die wordt gebruikt door slechts één overheidspartij, naar gezamenlijk gebruik met collega-overheden, binnen of buiten de eigen regio.
- Van alle werkzaamheden zelf uitvoeren, naar het overdragen van (een deel van) het werk aan de markt.
Voor deze transities zijn diensten nodig die er niet vanzelf komen. Immers, als private partijen niet de juiste diensten aanbieden dan nemen decentrale overheden ze niet af. En als decentrale overheden dergelijke diensten niet vragen dan bieden private partijen ze niet aan. Een kip-ei-situatie. De partijen binnen het programma iCentrale doorbreken deze impasse door gezamenlijk multidomein diensten – binnen het programma iDiensten genoemd – te ontwikkelen.
Deze iDiensten zijn gericht op het ontzorgen van provincies en gemeenten. Een overheid neemt dan bijvoorbeeld eventmanagement ‘as a service’ af of sluit een abonnement af voor de bediening van bruggen en sluizen op basis van prestatieafspraken. Door het integreren, combineren of uitzetten van de taken op de verschillende domeinen kunnen volgens experts de kosten met 10 tot 20% worden verlaagd. Uitgaande van de geschatte kosten van de 150 centrales die er nu in het land zijn, zouden de decentrale overheden daarmee €20 tot 40 miljoen per jaar besparen.
Ten minste zo belangrijk is dat de multidomein afstemming van ‘natte en droge’ netwerken – denk aan zaken als het afstemmen van brugopeningen op het verkeer op de weg – de prestaties van die netwerken met 5 tot 15% kan verbeteren.
Veertig projecten
Samen met de decentrale overheden voeren de marktpartijen meer dan veertig projecten uit in het programma iCentrale. De activiteiten en doelen van deze projecten zijn in vijf thema’s verdeeld:
- Doelen & Prestaties. De partijen werken service level agreements (SLA) uit en definiëren key performance indicators (KPI’s) om doelen en prestaties van de beoogde iDiensten SMART, realistisch en praktisch werkbaar te definiëren en in te vullen.
- Personeel & Organisatie. Onderzocht wordt welke mogelijkheden er zijn om deelprocessen in de zes domeinen slim te combineren en functioneel te ondersteunen (‘wegautomatiseren’). De partijen werken aan een trigger based bedienfilosofie met beperkte mensinzet. Ook worden er opleidingen voor multidomein bediening opgezet.
- Data & Informatie. Betreft het verzamelen en slim combineren van data om op basis van de actuele en voorspelde situatie van alle domeinen triggers te genereren voor bedienaren. Er wordt ook gewerkt aan het automatisch uitvoeren van deelprocessen van multidomein bediening.
- Techniek & Systemen. De partijen ontwikkelen en bouwen koppelvlakken voor de bestaande systemen in de domeinen. Verder werken ze aan een blauwdruk voor de zogenaamde Business Logic en wordt een gebruikersomgeving ontworpen en gebouwd.
- Markt en Omgeving. Decentrale overheden worden ondersteund om professioneel aan de slag te gaan met iDiensten. De partijen werken ook aan de ontwikkeling van een professionele (inter)nationale markt.
De marktpartijen werken al naar gelang hun expertise en specialisatie aan een of meer thema’s. De veertig projecten binnen deze thema’s zullen resulteren in ruim twintig verschillende iDiensten.
Stand van zaken
Op het moment van schrijven, half 2017, zijn de eerste basisversies van de iDiensten gereed of op z’n minst ‘klaar voor de test’. Op 22 juni 2017 bijvoorbeeld ontvingen de eerste operators hun diploma van de nieuwe opleiding Multidomein bediening. Tijdens MotoGP Assen op 25 juni 2017 is bij wijze van proef eventmanagement ‘as a service’ uitgevoerd, met nieuwe iDiensten op het vlak van verkeers-, parkeer- en crowdmanagement. En voor september staan tests op de rol met iDiensten voor verkeersmanagement tijdens piekmomenten en incidenten.
De planning is om de iDiensten in 2018 commercieel beschikbaar te hebben, waarbij provincies en gemeenten abonnementen kunnen afsluiten. Decentrale overheden kunnen dan hun operationele en tactische taken rond het bewaken en bedienen van domeinen en objecten beduidend kostenefficiënter invullen – wanneer en hoe dit het beste aansluit bij hun eigen ontwikkelingen. Daarmee worden ook nog eens de prestaties van de netwerken verbeterd.
Alle reden om in de volgende uitgave van NM Magazine uitgebreid terug te komen op het programma iCentrale.
____
iCentrale valt onder Beter Benutten. Aan het programma nemen de gemeenten Almere, Den Haag en Rotterdam en de provincies Flevoland, Noord-Holland en Utrecht deel. De private partijen zijn Be-Mobile, Dynniq, Sweco, Technolution, Vialis, DAT.mobility, Arcadis, BNVmobility, Cruxin, MAPtm, Siemens, Trafficlink en Trigion. De verschillende partijen werken samen en investeren ook samen in het programma.
____
De auteurs
André Loos is landelijk programmamanager van iCentrale.
Marcel Westerman is strategisch adviseur van MARCEL.
De belangen van decentrale overheden
Met welke verschillende ambities zijn de zes decentrale overheden van iCentrale het programma ingegaan?
- Gemeente Almere: Heeft drie gescheiden centrales, voor verkeersmanagement, parkeren en stadstoezicht. Door de verschillende werkprocessen is de uitwisseling van taken lastig. Verkeersmanagement wordt in Almere al ‘as a service’ uitgevoerd. Wil meer taken integraal op de markt zetten.
- Gemeente Den Haag: Werkt momenteel met twee gescheiden centrales, wil naar een gecombineerde centrale. De bedoeling is om voor verkeersmanagement veel zelf te blijven doen, ook voor buurgemeenten.
- Gemeente Rotterdam: Heeft een Regiekamer Stadsbeheer en toezicht (cameratoezicht, parkeren) met daaraan toegevoegd verkeersmanagement, een losse centrale voor de stadstunnel en een centrale voor de bediening van bruggen in de stad. Wil integraler werken en problematiek niet onnodig sectoraal oppakken.
- Provincie Flevoland: Heeft een eigen centrale voor de bediening van bruggen en sluizen en zoekt naar meer te bedienen objecten. Heeft bewust geen eigen verkeerscentrale, maar koopt diensten in bij andere overheden (Almere, Rijkswaterstaat). De provincie vindt deze versnippering niet ideaal.
- Provincie Utrecht: Werkt tot eind 2019 vanuit een regionale verkeersmanagementcentrale, een eigen beheercentrale voor regionale VRI’s (integraal ketenbeheer) en een centrale voor tunnelbediening (voor stad Utrecht en Rijkswaterstaat). Wil een aanpak voor gezamenlijke integrale bediening uitwerken met als doel: onafhankelijkheid, innovatie stimuleren en gezamenlijke kostenreductie.
- Provincie Noord-Holland: Heeft drie bediencentrales, voor verkeersmanagement, tunnels en bruggen/sluizen. Stuurt vanuit de verkeersmanagementcentrale eigen VRI’s aan en VRI’s van inliggende gemeenten. Heeft een tunnelcentrale met een private Managing Agent. Realiseert centrale bediening kunstwerken met volledige outsourcing van personeel. De provincie wil echter meer (horizontale) synergie tussen de domeinen en een grotere rol voor marktpartijen.
