15 maart 2024 – TNO heeft in februari 2024 het rapport ‘De energietransitie en het risico op vervoersarmoede’ gepubliceerd. Op basis van niet eerder gecombineerde microdata bepaalden de onderzoekers hoeveel huishoudens in Nederland potentieel kwetsbaar zijn voor de gevolgen van de energietransitie in mobiliteit.
Het gebruik van een brandstofauto wordt steeds meer ontmoedigd, bijvoorbeeld met milieuzones in steden en milieubelastingen op de brandstof. Deze maatregelen zijn bedoeld om de energietransitie (overstappen op elektrisch vervoer) te versnellen, maar zouden bij bepaalde huishoudens tot vervoersarmoede kunnen leiden.
Onderzoek
TNO is daarom nagegaan hoeveel en welke huishoudens in Nederland een laag inkomen combineren met het maken van veel autokilometers. Dat maakt die huishoudens namelijk kwetsbaar voor extra brandstofheffingen. Die groep blijkt in Nederland tussen de 113 en 270 duizend huishoudens groot. Gemiddeld gaat maar liefst 10 tot 12 procent van het inkomen van deze huishoudens op aan brandstof, tegenover 4,5 procent voor een huishoudens in het algemeen.
Binnen de groep zijn tussen de 73 en 175 duizend huishoudens extra kwetsbaar, omdat zij weinig financieel vermogen hebben (geen geld om op een elektrische auto over te stappen) en erg autoafhankelijk zijn (beperkte toegang tot openbaar vervoer).
Extra brandstofheffingen kunnen bij 113 tot 270 duizend huishoudens tot vervoersarmoede leiden.
De ‘risicohuishoudens’ zijn relatief vaak gezinnen met kinderen. Vooral eenoudergezinnen zijn oververtegenwoordigd. Ze wonen vaker in middelgrote steden dan op het platteland, en bevinden zich met name aan de zuidoostrand van Nederland en in diverse grootstedelijke wijken van Rotterdam en Almere.
Accijnsverlaging?
Uit het TNO-onderzoek blijkt verder dat een accijnsverlaging voor deze huishoudens wel effectief is, maar zeker niet kosteneffectief. Zo’n 98% van de kosten van deze maatregel komt namelijk ten bate van minder kwetsbare of niet-kwetsbare huishoudens.
