Wie zicht het vervoermiddel van de toekomst probeert voor te stellen, zal al snel denken aan glimmende en welgevormde zelfrijdende auto’s. Wie nog wat verder vooruit denkt, komt misschien op de vliegende auto. Maar de fiets? Wat is er futuristisch aan de fiets? Niet heel veel uiteraard, maar het is wel het vervoermiddel met toekomstperspectief – de modus die écht bijdraagt aan de bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid.
In april 2017 voerde het stadsbestuur van Gent het nieuwe Circulatieplan Binnenstad Gent in. Het doel was het te drukke stadscentrum te ontlasten van doorgaand autoverkeer. De stad paste rijrichtingen aan en breidde het autovrije gebied aanzienlijk uit. Openbaar vervoer en vooral ook het fietsverkeer werden juist gestimuleerd.
In mei 2019 publiceerde Gent de resultaten van een tweede evaluatie. Het autoverkeer in de binnenstad bleek sinds de invoering van het plan met 37% te zijn afgenomen, het fietsverkeer van en naar het centrum was juist met 60% gegroeid. Van files in de binnenstad is nauwelijks sprake meer. De ‘belevingswaarde’ van straten en pleinen ging erop vooruit. En hoewel het volgens de onderzoekers moeilijk is om rechtstreekse verbanden met het Circulatieplan te leggen, zijn de luchtkwaliteit en de verkeersveiligheid in de binnenstad sterk verbeterd. In 2018 vielen bijvoorbeeld 33% minder verkeersslachtoffers dan in 2016.
Toekomst
Vanwaar dit voorbeeld? Vooral om het punt in het intro boven dit artikel extra aan te zetten. Want hoe attractief en indrukwekkend zelfrijdende auto’s ook zijn: het is maar de vraag of die de bereikbaarheid, belevingswaarde, luchtkwaliteit en veiligheid in een drukke stad ook zo zouden verbeteren – als ze al in staat zijn om er te rijden. Op al deze punten heeft de fiets wél de toekomst.
Achterstand inhalen
Maar laten we niet in herhaling vallen. In de voorgaande uitgave van NM Magazine schreven we al dat ‘het tijd wordt dat de auto z’n geprivilegieerde beleidsstatus verliest’, de zelfrijdende auto inbegrepen. We braken geen lans voor autootje pesten, maar pleitten simpelweg voor multimodaal beleid. We berichtten daarom uitgebreid over een nieuwe aanpak voor multimodaal Gebiedsgericht Benutten. Auto, openbaar vervoer en fiets worden daarin gelijkwaardig behandeld, in plaats van ‘auto centraal, ov en fiets randvoorwaardelijk’.
Daarmee is een flinke methodologische stap gemaakt, maar we zijn er zeker nog niet. Bij het uitwerken en in de praktijk uitvoeren van het multimodale beleid, speelt dat we ons vaak uiterst comfortabel voelen bij het meten, faciliteren en managen van autoverkeer. Ook wat openbaar vervoer betreft hebben we de boel inmiddels aardig voor elkaar. Maar op het gebied van fietsverkeer lopen we achter: de data, kennis, modellen en tools om de fietsstromen te managen zijn nog lang niet zo uitgebreid en diepgaand als die voor autoverkeer.
Inhalen
Die achterstand wordt wel ingehaald – en daar staan we in deze uitgave van NM Magazine bij stil. In de bijdrage ‘Fietsgebruik stimuleren en faciliteren: praktische aangrijpingspunten’ bespreekt de auteur welke middelen we tot onze beschikking hebben om het fietsbeleid vorm te geven. Data is de basis onder zowel beleid als uitvoering, dus zetten we de verschillende inwinmogelijkheden op een rij in ‘Fietsdata: Hoe winnen we ze in?’.
We schetsen we ontwikkelingen op het gebied van het modelleren van fietsverkeer (‘Hoe fietsroutebeleving het verkeersmodel verbetert’). Tot slot bespreken we nieuwe kennis op het gebied van fietstoerisme (mooie kansen, maar hoe hou je het behapbaar?) en dockless deelfietsen. Als we het toch hebben over de fiets als vervoermiddel van de toekomst, zijn die nieuwe (vierde generatie) deelfietsen trouwens extra interessant. Ze hebben dezelfde voordelen qua bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid, maar behoeden ons voor uitpuilende fietsenstallingen bij stations. Mits het deelfietsconcept goed wordt geïmplementeerd uiteraard, maar daar gaat het artikel over.
Daad bij woord
Er is nog heel veel meer te melden over de fiets als onderdeel van multimodaal en toekomstgericht beleid. Dat gebeurt gelukkig ook, getuige de bijdragen aan congressen als het Nationale Fietscongres en het Festival Duurzame Mobiliteit. Met deze uitgave dragen we daar als ‘vakblad over netwerkmanagement’ graag ons steentje aan bij. Want dat netwerkmanagement – dat gaat allang niet meer over autonetwerken alleen.
